spacer.png, 0 kB
De geluidskaart in de pc E-mail

Een ongehoord onderdeel 

ImageDe geluidskaart is in de huidige computers wellicht het meest ondergeschoven kindje. Veel kopers realiseren zich niet wat een geluidskaart allemaal doet.Wat die geluidskaart allemaal doet zal in dit artikel worden beschreven.

 

Een klein stukje geschiedenis

De oorspronkelijke pc was niet uitgerust met een geluidskaart. IBM had de pc voor de zakelijke markt gemaakt en daarvoor was een geluidskaart destijds niet nodig. De pc had wel een interne luidspreker, maar deze kon alleen piepen. Al gauw ontstonden programma’s die het piepen zo konden beïnvloeden dat eenvoudige geluiden konden worden weergegeven. Naast zakelijk gebruik schaften ook steeds meer particulieren een pc aan. Voor hen bleken de eerste mogelijkheden op het gebied van geluid bij lange na niet voldoende om de steeds meer eisende computergebruikers tevreden te stellen, zij zagen dat (huis)computers van leveranciers als Apple, Commodore, Atari en Sinclair steeds meer mogelijkheden op dit gebied kregen en de pc deze niet had. Vanaf 1986 verschenen de eerste geluidskaarten op de markt.
Deze eerste geluidskaarten waren 8 bits kaarten met toch al een aanzienlijk geluidsniveau. Dit was mogelijk omdat de geluidskaarten gebruik maakten van bestaande geluidschips uit de muziekindustrie van fabrikanten als ad Lib en Yamaha. Deze fabrikanten gebruikten de chips in hun synthesizers en keyboards. De geluidskaart heeft daardoor ook een mogelijkheid meegekregen die in de muziekindustrie al veel ingang heeft gevonden; de MIDI-interface. Deze MIDI-interface werd in de muziekindustrie gebruikt voor de onderlinge communicatie tussen verschillende elektronische instrumenten en bood daardoor al snel ook een extra communicatiemogelijkheid voor de pc. Deze communicatiemogelijkheid kon ook voor algemeen gebruik worden ingezet door hierop een joystick aan te sluiten. Hierdoor kreeg de pc ook de mogelijkheid om met een joystick bestuurd te worden. Een extra besturingskaart was hiervoor dus niet meer nodig.
Door de nauwe contacten met de muziekindustrie werden de ontwikkelingen die zich daar voordeden ook gevolgd en ontstonden ook andere verbeteringen als het werken met samples van opgenomen geluid en het aansluiten van de CD op de geluidskaart.

 

De opbouw van een geluidskaart

ImageDe geluidskaart bevat een aantal essentiële onderdelen: Een connector met het moederbord, een mixer, en één of meer synthesizerchips, een DSP-schakeling, en een aantal in- en externe connectoren. Afhankelijk van de fabrikant en de kaart zijn meerdere uitbreidingen mogelijk als hardwarematige compressie, geïntegreerde wave-tabels, etc. Ook het aantal connectoren kan nogal verschillen.

 

De verschillende chips op de geluidskaart

De synthesizerchips zorgen voor het geluid. Dit geluid wordt opgewekt door de chip van een inputsignaal te voorzien en het resulterende geluid door te geven aan de overige onderdelen van de geluidskaart. De meeste synthesizers geven een FM geluid dat op basis van golven en filters wordt gemaakt. Aan de duurdere kaarten zijn wavetabels toegevoegd. Deze wavetabels bevat bestanden waarin geluiden digitaal (16bits = Cd-kwaliteit) zijn opgenomen en die daardoor akoestische instrumenten veel natuurgetrouwer kunnen weergeven. Elektronische klanken worden er niet beter van, deze zijn ook elektronisch tot stand gekomen en kunnen door de normale synthesizer goed worden weergegeven. De mixer zorgt voor het mengen van de verschillende geluiden. De meeste synthesizerchips hebben meerdere kanalen, die naderhand met elkaar worden gemengd tot één geheel. De DSP-schakeling zorgt voor het omzetten van een analoog signaal naar een digitaal signaal. Dit gebeurt door sampling van het analoge signaal. Dit houdt in dat het analoge signaal steeds opnieuw wordt gemeten en resultaat telkens wordt opgeslagen. De snelheid van het samplen bepaalt de kwaliteit van het opgenomen geluid. Hoe meer samples worden genomen, hoe beter de analoge golf naderhand weer kan worden gereconstrueerd. Een samplesnelheid van 44 kbit per seconde komt overeen met CD-kwaliteit.

Image 

 

De connectoren van de geluidskaart

De geluidskaart kent een aantal interne en externe connectoren. De interne connectoren verzorgen de verbindingen met onderdelen van de computer. Uiteraard is er de verbinding tussen het moederbord en de geluidskaart. Tegenwoordig is dit veelal een PCI-aansluiting, alhoewel de oudere ISA-aansluiting ook nog wel voorkomt. De meeste geluidskaarten hebben verder een aansluiting voor de in de pc gemonteerde cd-romspeler. Daarnaast kunnen er nog andere connectoren voor verbindingen met andere kaarten (TV-tuner, MPEG, etc.) aanwezig zijn en connectoren voor eventuele uitbreidingen van de geluidskaart zelf. De externe connectoren bieden, al naar gelang de gekozen geluidskaart, een al dan niet breed palet aan mogelijkheden. De meeste geluidskaarten hebben een microfoonaansluiting, een lijnuitgang, een lijningang en een Joystick/midi-connector. Daarnaast kunnen op de geluidskaart nog digitale connectoren zijn opgenomen. Steeds meer geluidskaarten kunnen de connecties niet meer achter op de geluidskaart kwijt en bieden extra aansluitingen op andere plekken, break-out box. Deze kunnen zowel aan de voorzijde van de computer zijn aangebracht, als in een apart kastje bij de computer. Deze break-out boxen hebben het voordeel dat met andere, dan de mini-Imagejackplugconnectoren, kan worden gewerkt. Deze laatste zijn vanwege de constructie storingsgevoeliger dan de grotere jackpluggen en de RCA (tulp) stekers. Bovendien hoeven de stekkers niet meer achter in de computer te worden geplugd, maar kunnen deze extra uitgangen aan de voorzijde van de computer worden bediend.Wanneer vaak gewisseld wordt met aangesloten apparatuur kan dit handig zijn. Ook biedt een dergelijke box ruimte voor andere dan de standaard connectoren. Zo kunnen ook optische en de elektrische RCA (tulp)connectoren worden gebruikt. Hiervoor worden vaak de door Philips en Sony ontwikkelde S/PDIF (Sony/Philips Digital InterFace) aansluitingen gebruikt. Door de S/PDIF connector krijgt de geluidskaart de mogelijkheid om de signalen digitaal met de aangesloten apparatuur uit te wisselen. Het van analoog naar digitaal en omgekeerd converteren van het signaal en de daarmee gepaard gaande vervorming van het geluid wordt hierdoor voorkomen. Mocht het zo zijn dat er bij de RCA-verbinding nog een lichte verstoring te merken is, bij de optische aansluitingen zou dat helemaal niet meer voorkomen. Ook kunnen in een break-out box meerdere MIDI-connectoren worden aangebracht. Dit is voor een muzikant die gebruikt maakt van elektronische muziekinstrumenten handig, omdat vaak zowel een MIDI-in als een MIDI-out tegelijk nodig zijn. De computer kan daardoor zowel geluid opnemen van het aangesloten apparaat als het opgenomen geluid afspelen op een MIDI-apparaat. Dat laatste is voor de muzikant nodig om weer de oorspronkelijke geluiden van het instrument terug te horen. Dat geluid hoeft dan niet door de synthesizer van de geluidskaart te worden nagebootst.

Image 

 

Effectprocessoren

De geluidskaarten hebben steeds complexere hardware om sets met boxen aan te sturen.Waar vroeger twee boxen konden worden aangesloten, kunnen het er nu al snel 6 of meer boxen worden aangesloten op een enkele geluidskaart om Dolby weergave mogelijk te maken. De meeste kaarten ondersteunen 5.1. Dit houdt in dat er vijf speakers en een basmodule kunnen worden aangesloten. Van de vijf speakers worden er twee als stereoboxen naast de monitor geplaatst, één wordt er op of onder de monitor geplaatst en twee worden er (links en rechts) achter de persoon die achter het beeldscherm zit geplaatst. Op deze manier kunnen de ruimtelijke effecten van de geluidskaart ten volle ten gehore gebracht worden. Bij 6.1 wordt als extra ook recht achter de gebruiker een box geplaatst. Geluidskaarten kunnen ook meer en meer ruimtelijke effecten genereren. Zo kunnen bij het weergeven van CD’s die gewoon voor stereogebruik zijn opgenomen allerlei ruimtelijke effecten worden toegevoegd.

Image 

 

Meegeleverde software

Naast de drivers wordt bij veel geluidskaarten (vaak niet bij de OEM-versies, die al standaard in de pc zijn ingebouwd) ook een softwarebundel meegeleverd. Daarin zijn een aantal pakketten opgenomen die in combinatie met de geluidskaart kunnen worden gebruikt. In een aantal gevallen bieden de pakketten soortgelijke mogelijkheden als al in Windows is meegeleverd, maar in een aantal gevallen worden ook goede geluidsmanipulatieprogramma’s meegeleverd, waarmee wave-bestanden kunnen worden bewerkt en bijvoorbeeld de mogelijkheden van de effectprocessor worden aangestuurd.

 

Wat is van belang bij het kopen van een geluidskaart?

Dit is moeilijk te bepalen en sterk persoonsafhankelijk. Het is sterk afhankelijk waarvoor de pc wordt gebruikt en de eisen die de gebruiker aan het geluid stelt. De meeste mensen kunnen goed met de standaard bij de pc geleverde geluidskaarten uit de voeten. Deze biedt tegenwoordig geluid van een voldoende niveau, in een aantal gevallen is de geluidsprocessor zelfs al op het moederbord opgenomen is deze niet meer als aparte kaart in de pc opgenomen.Wanneer veel spellen worden gespeeld kan het handig zijn om een kaart te nemen die 5.1 ondersteunt. Hierdoor kunnen meerdere boxen op de pc worden aangesloten, waardoor de geluidsweergave meer diepte krijgt. Het is dan te vergelijken met het Dolby Surround effect van audio en video apparatuur. Uiteraard moeten de spellen er wel voor geschikt zijn.Wanneer geluiden uit de computer met een digitaal medium als CD-recorder, mini-disc, DAT of DCC worden opgenomen of omgekeerd zal al snel de aanschaf van een geluidskaart met digitale of optische in- en uitgangen te overwegen. De kwaliteit van het opgenomen geluid wordt hierdoor sterk verbeterd. Het hoeft namelijk niet opnieuw van analoog naar digitaal of omgekeerd te worden omgezet. Iemand die veel met MIDI-muziekinstrumenten werkt zal al snel behoefte hebben aan een MIDI-in en MIDI-uit poort. Voor iemand die vaak de stekkers op de geluidskaart verandert of veel aansluitingen nodig heeft kan het goed zijn om de aansluitingen aan de voorkant te hebben of een geluidskaart met een apart kastje met aansluitingen te hebben.
Wanneer de geluidskaart wordt gebruikt voor opnamen zorg dan voor een full-duplexkaart. Deze kan tegelijkertijd geluid opnemen en weergeven. Zeker wanneer de bron van het geluid op een andere manier dan via de computer te horen is, is dit van groot belang. Op een enkele uitzondering na zijn de meeste kaarten tegenwoordig full-duplex. Als laatste is het van belang om even te kijken welke mogelijkheden het meegeleverde softwarepakket biedt. Alhoewel de bundels steeds meer naar elkaar toe groeien, kan de ene kaart toch net wat interessantere software bieden dan een andere.

Image 

 

Het belang van goede boxen

Een belangrijk onderdeel van de computer dat bij het weergeven van de geluidskaarten van een groot belang is zijn de boxen. De geluidskaart kan nog zo goed zijn, met goedkope boxen, zal het geluid beperkt blijven. Een goed alternatief voor de boxen kan het aansluiten van de computer op een stereoinstallatie zijn. Deze kunnen het geluid vaak zeer goed weergeven.

 

 
< Vorige   Volgende >
Joomla Template by Joomlashack
Free Joomla Templates